Ayakkabı tasarım ve üretimi tekniklerini kullanarak ayakkabı üreten kurum ve kuruluşlar ile
kendi adına çalıştığı işletmede kesim, saya, montaj, finisaj, kalite kontrol ve üretim
planlaması yapabilecek donanıma sahip kişidir.
GÖREVLER
Standart üretim ve sipariş üzerine uygulanabilir ve kullanılabilir nitelikte ayakkabı
tasarımı yapar,
Ayakkabı modeli geliştirir,
Ayakkabı sektörünün ihtiyaçları ve müşteri talepleri doğrultusunda, ayak sağlığı ve
ayak anatomisine uygun ve özgün ayakkabı tasarımı yapar,
Tasarımını teknik çizim, slayt ve analizler ile ifade eder, gerektiğinde sunum yapar,
Bilgisayarda 2 ve 3 boyutlu ıstampa (karton model örneği) oluşturur,
El veya bilgisayar desteğiyle çizdiği modelin ıstampalarını çıkarır veya hazırlanmasına
nezaret eder,
Üretilecek ayakkabıya uygun malzemeyi (deri, keten, kadife, renk, aksesuar vb.)
özelliklerini tanıyarak belirler,
Kalite kontrol ve üretim planlaması yapar,
Tasarım aşamasından ilk numune üretimi aşamasına kadar geçen süreçte üretimin
tasarıma uygunluğunu kontrol eder,
Farklı kullanım amaçlarına yönelik (yaz-kış, erkek, kadın, çocuk, spor, ortopedik)
ayakkabı koleksiyonları hazırlar,
Çalıştığı firma adına veya kişisel olarak sektörel fuarlara katılır,
İşçi sağlığı ve iş güvenliği, iş ve insan ilişkileri ile işletmecilikle ilgili gerekli
çalışmaları yapar,
Satış sonrası geri bildirim ve müşteri memnuniyeti çalışmalarını organize eder,
Kesim, saya, montaj ve finisaj yapan elemanlara teknik uygulama ve uygulama desteği
sağlar,
Ürün tanıtım ve pazarlama çalışmaları yapar.
KULLANILAN ALET VE MALZEMELER
Resim malzemeleri (kağıt, kalem,silgi),
Çizim malzemeleri (cetvel,şablonlar, rapido kalem)
Bilgisayar, yazıcı, tarayıcı, projeksiyon, cd, flash,
Bilgisayarlı ayakkabı tasarım-çizim programları (shoemaker, shoemaster, lectra,
shoecad),
Maket-kesim bıçağı,
Tasarım-çizim masası, TÜRKİYE İŞ KURUMU 2
Çeşitli boya ve fırçalar,
Mesleğe ait diğer araç ve gereçler.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Ayakkabı Tasarım ve Üretimi Teknikeri olmak isteyenlerin,
Şekil ve uzay ilişkileri yeteneği gelişmiş,
Tasarımlarını resim ve çizgi yolu ile ifade edebilen,
Renk ve şekilleri algılama yeteneği gelişmiş,
El ve gözlerini aynı anda dikkatli ve uyumlu kullanabilen,
Estetik beğeni sahibi ve sanatsal alanlarla ilgili,
Araştırmacı ve hayal gücü olan,
Yaratıcı, yeniliklere ilgi duyan,
Titiz, sabırlı ve düzenli çalışabilen,
İnsanlarla iyi iletişim kurabilen
kimseler olmaları gerekir.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Ayakkabı Tasarım ve Üretimi Teknikerleri görevlerini yaparken bireysel olarak
çalışabilecekleri gibi ekip halinde de çalışabilirler. Ayakkabı üreten fabrika ve işletmelerde,
tasarım stüdyolarında, büro ve atölyelerde çalışırlar. Genellikle kapalı, ferah ve aydınlık
ortamlarda çalışırlar. Bilgisayar ve elle çizim ve tasarım işlemlerini yürütürler. Yaratıcılık
meslekte başarıyı artıran bir özelliktir.
Atölye ve imalat ortamları değişik ayakkabı üretim evrelerinde kullanılan kesim presi, saya
makineleri, monte makineleri, şoklama makineleri, sıcak ve soğuk presler vb. makineler
kullanıldığından gürültülü, deri, yapıştırıcı türü ayakkabı yapımında kullanılan malzemeler
nedeniyle de sıcak ve rahatsız edici koku içerebilir.
Çalışırken; yöneticiler, ayakkabı teknisyenleri, ayakkabı imalat işçileri, müşteriler ve
meslektaşlarıyla iletişim halindedirler.
MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin eğitimi;
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Gerede Meslek Yüksek Okulu “Ayakkabı Üretim
Teknolojisi”,
Selçuk Üniversitesi (Konya) Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu “Ayakkabı Tasarım
ve Üretimi” ön lisans programlarında verilmektedir.
ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI OLUNMASI GEREKEN DERSLERTÜRKİYE İŞ KURUMU 3
Resim,
Matematik.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Mesleğin eğitimine girebilmek için,
Lise veya dengi okul mezunu olmak,
Meslek liselerinin “Ayakkabı Teknolojisi, Ayakkabı ve Saraciye Teknolojisi,
Ayakkabıcılık, Deri Konfeksiyon, Giyim Üretim Teknolojisi, Deri-Hazır Giyim, Deri
Teknolojisi, Kimya, Kimya Teknolojisi” alanlarından mezun olanlar “Ayakkabı Tasarım
ve Üretimi” önlisans programına sınavsız geçiş için başvurabilirler. Ortaöğretim Başarı
Puanları, okul türleri, Mesleki ve Teknik Eğitim Bölge’leri (METEB) ve mezuniyet yılları
dikkate alınarak kontenjan dahilinde yerleştirilebilirler.
Meslek liselerin diğer alanlarından veya genel liselerden mezun olanlar/olacaklar
kişilerin ÖSYM tarafından yapılan Yükseköğretime Geçiş Sınavına (YGS) girmeleri ve
yeterli “YGS-2” puanı almaları gerekir.
EĞİTİM SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Mesleğin eğitim süresi 2 yıldır.
Eğitim süresince öğrenciler genel kültür derslerinin yanı sıra, “Genel Malzeme Bilgisi, Genel
Makine Bilgisi, Ayakkabı Teknolojisine Giriş, Ayakkabı Tasarımı I, Saya Teknolojisi I,
Istampa Çıkarma I, Istampa Çıkarma II, Deri Süsleme Teknikleri I, Saya Teknolojisi II,
Ayakkabı Tasarımı II, İş Sağlığı, İş Güvenliği ve Verimlilik, Bilgisayar Destekli Istampa
Çıkarma, Saya Teknolojisi III, Ayakkabı Kalite Kontrolü, Genel ve Teknik İletişim, Monte ve
Finisaj, Deri Süsleme Teknikleri II, İşletme Yönetimi, Mesleki Yabancı Dil” derslerini alırlar.
Teorik eğitimlerinin yanı sıra toplam 60 günlük pratik eğitimlerini ise işletmelerde yaparlar.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN
Eğitimi başarı ile tamamlayanlara “Ayakkabı Tasarım ve Üretimi Teknikeri” ön lisans
diploması ve “Tekniker” unvanı verilir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Ayakkabı Tasarım ve Üretimi Teknikerleri ayakkabı ve yan sanayi işletmelerinde AR-GE,
ürün tasarımı, ıstampa çıkarma, planlama, kesim, saya, monte bölümü sorumlusu ve yöneticisi,
satın alma departmanlarında yetkili olarak istihdam edilirler.
Ayakkabı sektöründe büyük işletmelere saya ile ilgili fason işler yapabilir, ayrıca kesim, saya
ve ayakkabı üretimi konusunda kendi iş yerlerini açabilirler. Ayakkabı sektöründe, özgün bir
bakışla insanımızın ayak sağlığına ve anatomik özelliklerine uygun tasarımların geliştirilmesi
için ayakkabı tasarımcılarına ihtiyaç duyulmaktadır. Sektör, insan giyiminin vazgeçilmez bir TÜRKİYE İŞ KURUMU 4
parçasını üretmektedir. Giyim ürünleri üreten diğer sektörler gibi moda ile etkileşim
içindedir. Bu nedenle tasarım ve yaratıcılık, sektör için vazgeçilmez işlevlerdir. Katma değeri
yüksek ürünün moda ve/veya markalı olma zorunluluğu, tasarım ve yaratıcılığı öne
çıkarmaktadır.
Ayakkabı işletmelerinin çoğunluğu İstanbul ve İzmir'de yoğunlaşmıştır. Türkiye genelinde
yaklaşık 40 bin iş yeri ve 400 bin aile geçimini ayakkabıcılıktan kazanmaktadır. Üretici
işletmelerin yaklaşık %50'si İstanbul'da faaliyet göstermektedir. İzmir, Konya, Bursa,
Ankara, Gaziantep, Manisa, Denizli Adana, Malatya ve Çorum (İskilip) ayakkabı üretiminin
yapıldığı diğer önemli şehirlerdir. İstanbul, İzmir, Konya, Adana, Gaziantep, Bursa gibi
ayakkabı sektörünün yoğun olduğu illerde tasarımcılara giderek daha çok ihtiyaç
duyulmaktadır.
Vizyonu ve misyonu olan, çalışma sabrı ve azmi yüksek, işine ve mesleğin gerektirdiği
özelliklere sahip, araştırmacı, insan ilişkilerinde başarılı ve girişimci olanlar ayakkabı sektörü
ve deri, tekstil gibi yakın sektörlerde iş bulmakta zorluk çekmeyeceklerdir.
Kişiler kendi tasarım ve üretim atölyelerini de kurabilirler.
EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
Eğitim süresince tüm harcamalar öğrenciye aittir. Koşulları uyan öğrenciler, Yükseköğretim
Kredi ve Yurtlar Kurumunun öğrenim ve harç kredisinden yararlanabilirler.
Staj süresince işletmelerde öğrencilere değişen miktarda ücret verilebilmektedir. Sipariş
türü çalışmalarda da öğrenciler gelir elde edebilmektedirler.
EĞİTİM SONRASI
Eğitim sonrası kazanç, çalışılan kurumun statüsüne, çalışma süresine, üstlenilen sorumluluk
derecesine göre değişmekte olup, asgari ücretin 3-4 katı olabilmektedir. Ücret düzeyi
çalışanın girişimciliğine, tasarım ve koleksiyonlarının tutulma ve uygulanmasına bağlı olarak
giderek yükselebilmektedir.
MESLEKTE İLERLEME
Ayakkabı Tasarım ve Üretimi bölümü ön lisans programını başarı ile bitirenler ÖSYM
tarafından yapılan Dikey Geçiş Sınavında (DGS) başarılı oldukları takdirde üniversitelerin
“Deri Mühendisliği, Moda Tasarımı, Moda ve Tekstil Tasarımı, Tekstil ve Moda Tasarımı”
bölümlerine dikey geçiş yapabilirler.TÜRKİYE İŞ KURUMU 5
BENZER MESLEKLER
Moda Tasarımcısı,
Endüstri Ürünleri Tasarımcısı,
Bilgisayar Destekli Tasarım Teknikeri,
Ayakkabı Teknisyeni,
Ayakkabı Yapımcısı.
EK BİLGİLER
DÜNYADA AYAKKABICILIK SEKTÖRÜ
Dünyaya Genel Bakış
Ayakkabı hepimizin bildiği gibi, ayağı saran ve dış çevre koşullarına karşı koruyan bir giyim
eşyasıdır. Ayakkabı sektörü ise, ayakkabı üretenler ve bunlara girdi sağlayan yan sanayi
işletmeleri ile ayakkabı üreten ana işletmeye fason olarak hizmet veren firmalardan
oluşmaktadır.
Atölye tipi üretim tarzının hakim olduğu bu sektör, emek yoğun özelliği dolayısıyla gelişmekte
olan ülkelerde istihdamın artışı için önemli bir kaynaktır. Sektör girdileri nedeniyle deri,
tekstil, metal, plastik gibi birçok iş kolu ile yakından ilgilidir.
Bugün dünya ayakkabı üretimi yıllık 12 milyar 500 milyon çifttir. Dünya ayakkabı üretimi son
yıllarda yüzde 3 ile yüzde 5 arasında artmaktadır. Kişi başına yılda ortalama 2 çift ayakkabı
kullanılmaktadır. Deri, ayakkabı tiplerine göre en popüler ayakkabı malzemesidir.
Modanın değişimi ile birlikte, spor ayakkabılar hayatımızın artık sadece spor yaparken
kullanılan bir parçası olarak değil, günlük kullanılmak üzere de üretilir duruma gelmiştir. Spor
ayakkabı üretim adeti toplam ayakkabı üretiminin yüzde 20'sine yakındır ve bu üretimin
yüzde 80'i Asya ülkeleri tarafından yapılmaktadır.
Ayakkabı İhracat/İthalat
Çin, %50'nin üzerindeki payıyla ayakkabı sektörünün en büyük üreticisi, tüketicisi ve
ihracatçısı konumundadır. Üretimde Çin'i Hindistan, Brezilya, Endonezya, İtalya, Meksika,
Tayland, Pakistan ve Türkiye izlemektedir. Çin 6 milyar 500 milyon, Hindistan 800 milyon,
Brezilya 600 milyon, Endonezya 500 milyon çift üretime sahiptir.
Dünya ayakkabı ihracatında İtalya ve Çin en çok ayakkabı ihracatı yapan iki ülke olarak
karşımıza çıkmaktadır. 2005 yılı itibariyle Çin 19 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirirken,
Türkiye 215,7 milyon dolarlık ihracat yapmıştır.TÜRKİYE İŞ KURUMU 6
Tüketimde Çin ve ABD ilk iki sırayı almaktadırlar. Bu ülkeleri sırasıyla Hindistan, Japonya,
Brezilya, Fransa, Almanya, Endonezya, İngiltere ve Pakistan izlemektedir. Çin'in yıllık
tüketimi 2 milyar 600 milyon çift, ABD'nin ise 1 milyar 800 milyon çiftin üzerindedir.
Türkiye'de Ayakkabı Üretimi
Türkiye ayakkabı sektörü yılda 500 milyon çift üretim kapasitesine sahiptir. Sektör
üretiminin %90'ını iç pazara satmaktadır. Üretimin %67'si sanayileşmiş işletmelerde, %33'ü
ise yarı sanayileşmiş veya el üretimi yapan işletmelerde gerçekleşmektedir. Sektörün
üretimine bakıldığında, 2000 yılında 161 milyon çift iken, 2001 yılında 133 milyon çifte
düştüğü görülmektedir
EK BİLGİLER
Türkiye'de Ayakkabı Sektöründe İstihdam ve Eğitim
Ayakkabı sanayiinde, yan sanayi dahil yaklaşık 400 bin kişi istihdam edilmektedir. İstihdamın
50 bini büyük ve orta ölçekli işletmelerde, 350 bini küçük ölçekli işletmelerdedir. İşgücü
eğitimi, iş yerinde verilen iş başı eğitimi ve usta çırak ilişkisi ile sağlanmaktadır. Meslek
okullu işgücü ise yeni oluşmaya başlamıştır. Sektörde son yıllarda askeri ayakkabılar, botlar
ve iş ayakkabıları üretiminde hızlı bir gelişme göze çarpmaktadır.
Tasarım
Ülkemizde ayakkabı tasarım 1994 yılına kadar yabancı dergilerden yararlanılarak
gerçekleştirilmiştir. İlki 1994 yılında yapılan Genç Yetenekler Tasarım Yarışması ilk kez
Mimar Sinan Üniversitesi öğrencileri arasında yapılmış ve sektörde tasarım konusunda kendi
öz çizgilerimiz yolunda ilk adımlar atılmaya başlanmıştır.
Sektörde, bu bakımdan, yerli değil, yabancı tasarımcıların ürünleri kullanılmaktadır. Yabancı
tasarımcılar, genellikle İtalya ağırlıklı olmak üzere, İspanya ve Fransa gibi ülkelerin
tasarımcılarıdır. Yabancı tasarım ürünleri %90 oranındadır. Bazı endüstri tasarım ve moda
bölümlerinde, zaman zaman proje bazlı ayakkabı tasarımları görülmektedir.
Son beş yıldır tasarıma gereken önemin verildiği Türk ayakkabı sektöründe modaya uygun
koleksiyonlar hazırlanmakta uluslar arası ve yerel ölçekte fuarlar düzenlenmektedir. Bu
bağlamda ayakkabı sektöründe ülke içi ve dış piyasalardaki pazar payımızı sürdürebilmek için
ayakkabı markaları ve modellerinin geliştirilmesi gerekmektedir.
YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI
3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu
TC Milli Eğitim Bakanlığı MEGEP Tanıtım Modülü, Ankara-2006 Kitabı,
Konya Ayakkabıcılar Odası Başkanlığı,
Konya Ticaret Odası Ayakkabı Sektör Raporu-2007
Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) 2010 Kılavuzu,
2009 ÖSYS Yüksek Öğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu,
Meslek Yüksekokulları ile Açık Öğretim Ön lisans Programları Mezunlarının Lisans
Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı (DGS) 2010 Kılavuzu,TÜRKİYE İŞ KURUMU 7
Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar.
DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
İlgili eğitim kurumları,
Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Bilgi Merkezi,
Bünyesinde Meslek Bilgi Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri.
Yorumlar
Yorum Gönder